[3] ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ - ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ - ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ ΚΑΤΑΔΥΣΕΩΝ

Είστε εσωστρεφής ή εξωστρεφής χαρακτήρας. Συχνά μιλάμε για εσωστρέφεια και εξωστρέφεια ως προς το πόσο άνετα είμαστε και νιώθουμε γύρω από άλλους ανθρώπους. Οι εξωστρεφείς εμφανίζονται κοινωνικά άνετοι, μπορούν εύκολα να εισέλθουν σε συνομιλίες και θεωρούνται κοινωνικοί τύποι. Οι εσωστρεφείς προτιμούν την ησυχία τους, τους δικούς τους ανθρώπους και τον κοινωνικό χώρο που νιώθουν άνετα. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες μελέτες για την εσωστρέφεια και την εξωστρέφεια όπως από πού αντλούμε την ενέργειά μας. Υπάρχουν πολλοί εσωστρεφείς οι οποίοι λειτουργούν σαν εξωστρεφείς ώστε να συνεργάζονται, συνομιλούν, δουλεύουν και να αποδίδουν εξίσου καλά σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις. (βλέπε το άρθρο [2] στην ενότητα ''Ομάδες προσωπικοτήτων - Στυλ μάθησης'')

Ερωτηματολόγιο

Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις για να προσδιορίσετε αν είστε εσωστρεφής ή εξωστρεφής. Μην ανησυχείτε αν είστε ή όχι ο ένας ή ο άλλος τύπος, χαρακτήρας. Θυμηθείτε ότι είναι απλά ένα τεστ κατανόησης και πρέπει να απαντήσετε στο ερωτηματολόγιο με ειλικρίνεια και σύμφωνα με αυτά που σας αρέσουν περισσότερο.

1. Έχω τις καλύτερες ιδέες όταν:
α. Μπορώ να σκέφτομαι τα πράγματα από την αρχή μέχρι το τέλος
β. Μπορώ να αναπαράγω τις ιδέες μου από τις ιδέες άλλων ανθρώπων

2. Μαθαίνω καινούρια πράγματα καλύτερα όταν:
α. Μπορώ να τα μελετήσω, να σκεφτώ και να τα διαβάσω μόνος μου
β. Μαθαίνω, μιλάω και ενεργώ με άλλους

3. Αισθάνομαι πραγματικά ενεργητικός όταν:
α. Έχω χρόνο να ξεκουραστώ, να διαβάσω ή να χαλαρώσω
β. Είμαι γύρω σε φίλους ή στους συναδέλφους μου

4. Να συναντώ και να γνωρίζω νέους ανθρώπους:
α. Με βγάζει έξω από τα νερά μου
β. Είναι κάτι που μου αρέσει να κάνω

5. Όταν σκέφτομαι κάτι νέο:
α. Μου αρέσει να σκέφτομαι τις ιδέες μου και να παίρνω αποφάσεις προτού ακούσω τα σχόλια των άλλων
β. Μου αρέσει να μοιράζομαι τις αρχικές μου σκέψεις και να ακούω τα σχόλια των άλλων ανθρώπων

6. Μετά από μια παραγωγική μέρα όπου εργαστήκατε σαν μια ομάδα:
α. Πηγαίνετε στο σπίτι σας, αισθάνεστε εξουθενωμένοι και χρειάζεστε ανάπαυση
β. Γυρίζετε σπίτι σας με πλήρη ενέργεια και έτοιμοι να κάνετε κάτι άλλο

7. Προτιμάτε να λύνετε τα προβλήματά σας:
α. Αναλύοντας και δουλεύοντας μέσα από αυτά μόνοι σας
β. Μιλώντας γι’ αυτά τα πράγματα με τους ανθρώπους που σας ενδιαφέρουν

Βαθμολόγηση
Σύνολο των απαντήσεων Α και Β που επιλέξατε.
- A απαντήσεις = __________
- Β απαντήσεις = __________

Οι απαντήσεις Β αντιπροσωπεύουν εξωστρεφείς τάσεις. Οι απαντήσεις Α αντιπροσωπεύουν εσωστρεφείς τάσεις.

Ανεξάρτητα από τον τύπο του χαρακτήρα σας (εσωστρεφής ή εξωστρεφής) μπορείτε να κατανοήσετε λίγο περισσότερο τον εαυτό σας καθώς και τους άλλους ανθρώπους. Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε αυτό προς όφελός σας προγραμματίζοντας και μοιράζοντας τον χρόνο σας καλύτερα. 

Αυτό μπορεί να είναι σημαντικό όταν εκπαιδεύετε αρκετές ημέρες στη σειρά και πρέπει να επαναφορτίζετε τις μπαταρίες σας αποτελεσματικά έτσι ώστε να είστε προετοιμασμένοι για την επόμενη μέρα.

Δεξιότητες Παρουσίασης  

Λεκτική επικοινωνία                                
Περισσότερο μιλάμε παρά κάνουμε. Το να μιλάς από μόνο του δεν είναι και πολύ χρήσιμο ως εργαλείο διδασκαλίας όταν για παράδειγμα ο στόχος της διδασκαλίας σου είναι η ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς όφελός σας ωστόσο όταν πρόκειται να μεταδώσεις πληροφορίες καλύτερα να κάνεις παρά να μιλάς. Οι περισσότεροι από εμάς αντιγράφουν κινήσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι τις καταλαβαίνουμε κιόλας. Πολλές κινήσεις είναι δύσκολο να αντιγραφούν και έτσι χάνονται τα καλύτερα σημεία. Δεν ξέρουμε τι να αναζητήσουμε. Δεν μπορούμε να μεταφράσουμε τι πρέπει να κάνουμε. 

Ξεπερνώντας τη νευρικότητα
Η ελαφριά νευρικότητα είναι φυσιολογική για όλους, ειδικά τις πρώτες φορές που παρουσιάζεται. Η νευρικότητα έχει δύο πηγές. Η πρώτη προέρχεται από τις αρνητικές σκέψεις που προκαλούν οι ίδιοι οι ομιλητές όταν αρχίζουν να σκέφτονται την παρουσίαση. Σκεφτείτε θετικά και σκεφτείτε ότι πιστεύετε σε αυτό που λέτε. Είστε έτοιμος. Στην πραγματικότητα, είστε το μόνο άτομο που είναι τόσο καλά προετοιμασμένο για αυτό το μάθημα. Οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να γνωρίζουν τι πρέπει να πείτε. Μια δεύτερη πηγή έντασης προέρχεται από την υπευθυνότητα σας. Ο εκπαιδευτής αισθάνεται ότι είναι υπεύθυνος για τις αντιδράσεις και την ευημερία του καθενός στην αίθουσα. Αυτό το είδος νευρικότητας έχει ψυχολογικές προεκτάσεις. Αρχικά αποδεχτείτε το γεγονός ότι όλοι στην αίθουσα θέλουν να ακούσουν τις απόψεις σας, αλλά δεν σημαίνει αυτό οτι και όλοι στο ακροατήριο σας αποδέχονται ή συμφωνούν μαζί σας. Δεν είναι δική σας δουλειά να τους ευχαριστείτε όλους. Επικεντρωθείτε στον εαυτό σας και σε εκείνους που ανταποκρίνονται θετικά σε εσάς. Ξεχάστε τους άλλους.

Επειδή είναι δύσκολο να αντισταθείτε στη νευρικότητα
- Να έχετε αρκετό χρόνο για να δείτε το χώρο και τον εξοπλισμό.
- Έναρξη εγκαίρως. Αν είναι όλα έτοιμα και είστε και εσείς έτοιμος ξεκινήστε, μην περιμένετε τους αργοπορημένους. Η καθυστέρηση προσδίδει σε εσάς και στην ομάδα σας νευρικότητα.
- Καλωσορίστε τους ανθρώπους καθώς έρχονται. Συζητήστε τυχαία με ανθρώπους που γνωρίζετε μέχρι να έρθει η ώρα να ξεκινήσετε.
- Εξαλείψτε τυχόν φυσικά εμπόδια που υπάρχουν μεταξύ της τάξης και εσάς. Αν βρίσκεστε πίσω από ένα τραπέζι ή ένα αναλόγιο, απομακρυνθήτε από αυτό. Μείνετε μακριά απο την οθόνη και απο τον προτζέκτορα.
- Πάρτε βαθιά αναπνοή. Το αυξημένο οξυγόνο βοηθά τον εγκέφαλο να σκεφτεί και ο ρυθμός της κανονικής αναπνοής σας βοηθά να εστιάσετε.

Χρησιμοποιώντας μη λεκτική επικοινωνία

Είστε σίγουροι. Έχετε κάνει πρόβα. Έχετε ένα ισχυρό, λογικό επιχείρημα. Είστε έτοιμοι να αναλάβετε το έργο της παρουσίασης των πληροφοριών για να υποστηρίξετε τους μαθησιακούς στόχους σας. Αφού γνωρίζετε τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιδρούν σε σχέση με εσάς, τότε μπορείτε να ελέγξετε και τον τρόπο που παρουσιάζετε τον εαυτό σας.

Κρατήστε την κατάλληλη απόσταση μεταξύ εσάς και του κοινού σας
Μιλώντας σε μια μεγάλη ομάδα ένας εκπαιδευτής ή δημόσιος ομιλητής μπορεί να έχει 4 έως 5 μέτρα απόσταση από την πρώτη σειρά ακροατών χωρίς να θεωρείται αυτό απρόσωπο. Με μια μικρότερη ομάδα θα πρέπει να είστε περίπου 1,5 έως 2 μέτρα μακριά. Αν είστε μακρύτερα οι μαθητές μπορεί να σας θεωρήσουν φοβισμένο. Αν είστε πιο κοντά οι άνθρωποι νιώθουν άβολα. Οπότε μην πλησιάζετε πολύ κοντά. Ένας ψηλός εκπαιδευτής για παράδειγμα που πλησιάζει σε μερικά εκατοστά απόσταση από τους μαθητές του και κλίνει προς το μέρος τους, εκφράζει (με τη γλώσσα του σώματος) την κυριαρχία του περισσότερο από τη φιλικότητά του. Οι φυσικοί κανόνες απόστασης ποικίλλουν από τον έναν πολιτισμό στον άλλο, οπότε βεβαιωθείτε ότι καταλαβαίνετε με ποιόν μιλάτε.
 

Σταθείτε όρθιος - οια
Η καλή στάση δίνει την εντύπωση της εξουσίας. Μη διπλώνετε τα χέρια σας, μη σκύβετε ή κουλουριάζεστε γιατί δίνετε σίγουρα ένα μήνυμα υπεράσπισης ή προστασίας του εαυτού σας. Σταθείτε ευθυτενής με το κεφάλι ψηλά. Μην βιάζεστε να προχωρήσετε στο μπροστινό μέρος της αίθουσας γιατί δεν θα ξέρετε τι να κάνετε για την υπόλοιπη παρουσίαση. Μάθετε να κινήστε στο χώρο.

Εξετάστε την εμφάνισή σας
Οι ψυχολόγοι έχουν διαπιστώσει ότι οι ελκυστικοί άνθρωποι είναι πιο πειστικοί από τους μη ελκυστικούς. Δεν αναφέρονται στην εμφάνιση ενός ατόμου. Ο καθένας και η καθεμία μπορούν να καλλιεργήσουν την ελκυστικότητα τους αρκεί να είναι περιποιημένοι, καθαροί, φορώντας ένα "επαγγελματικό" ένδυμα κατάλληλο για την περίσταση. Μιλώντας σε κοινό εκτίθεστε και αυτομάτως η εμφάνισή σας παίζει σπουδαίο ρόλο. Να είστε επαγγελματίας και να επιλέξετε ρούχα που σας ταιριάζουν.

Μετακίνηση στο χώρο και χρήση χειρονομιών
Ένας εκπαιδευτής που μένει κολλημένος στη θέση του ή κοντά στην οθόνη δίνει την εντύπωση ότι δεν αισθάνεται άνετα και έχει άγχος. Για να δώσετε την εντύπωση της αυτοπεποίθησης μετακινηθήτε ελεύθερα στο χώρο και χρησιμοποιήστε τα χέρια σας. Μπορείτε να πείσετε τον εαυτό σας ότι όλα είναι καλά. Επωφεληθείτε από τις φυσικές σας χειρονομίες, αλλά αποφύγετε να τις χρησιμοποιείτε ξανά και ξανά. Μερικοί εκπαιδευτές όταν τους λένε ότι πρέπει να μετακινούνται υιοθετούν μια χειρονομία και την χρησιμοποιούν επανειλημμένα. Στη χειρότερη περίπτωση, οι προγραμματισμένες κινήσεις αποκοιμίζουν το κοινό σας, ενώ στην καλύτερη περίπτωση αποσπούν την προσοχή του. Προσαρμόστε τις χειρονομίες σας για να ενισχύσετε την ομιλία σας. Επειδή πολλά παρουσιάσεις περιλαμβάνουν οπτικά βοηθήματα, μπορείτε να προσθέσετε κίνηση απλά επισημαίνοντας τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά. Προσοχή όμως να μην το παρακάνετε. Η έξυπνη μετακίνησή σας στο χώρο είναι χρήσιμη, ενώ μια ενδεχόμενη ακινησία σας θα τονίσει στους ακροατές σας τη σημασία αυτού που λέτε εκέινη τη στιγμή.

Ελέγξτε τις εκφράσεις του προσώπου και τους τρόπους σας
Παρόλο που όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που λένε: "Αν μου κόβανε τα χέρια δεν θα μπορούσα να μιλήσω", πολύ λίγοι άνθρωποι χρησιμοποιούν πραγματικά τις χειρονομίες. Οι εκφράσεις του προσώπου από την άλλη πλευρά είναι δύσκολο να ελεγχθούν και συχνά δίνουν μια ενοχλητικά ακριβή ένδειξη για το πώς αισθάνεστε πραγματικά. Πέρα από τον έλεγχο του εαυτό σας σε βίντεο, ο καλύτερος τρόπος να το ελέγξετε είναι να βεβαιωθείτε ότι είστε ικανοποιημένοι με τα σχόλιά σας. Προσπαθήστε να διατηρήσετε μια προσβάσιμη, ανοιχτή παρουσία. Θυμηθείτε ότι ένα χαμόγελο μετράει πάντα. Όταν χαμογελάς σε μια παρουσίαση, οδηγείς και το κοινό σου να χαμογελάσουν και αυτοί γενικά. Έτσι, καθώς μιλάτε δείξτε ενδιαφέρον για αυτά που λέτε. Αν δεν ενδιαφέρεστε εσείς πώς μπορεί να το κάνει το ακροατήριό σας;

Διατηρήστε την επαφή με τα μάτια
Μπορεί να θέλετε να ρίξετε μια ματιά στις σημειώσεις σας ή να εστιάσετε σε ένα σημείο σε μια οθόνη ή πίνακα. Όπως και να έχει δοκιμάστε να κοιτάτε τους μαθητές σας στα μάτια σε κάθε σεμινάριο, να εξετάζετε κάθε συμμετέχοντα ή να απευθύνεστε προσωπικά σε κάποιον χωρίς να τον ζορίζετε. Μπορείτε να απευθυνθείτε σε ένα ή δύο μέλη μιλώντας γενικά και να διακόψεται απότομα και ξαφνικά "γυρνώντας" στη συνέχιση της παρουσίασή σας.

Χρήση σημειώσεων
Είναι δύσκολο να προσπαθήσει κανείς να απομνημονεύσει ένα εκπαιδευτικό σεμινάριο. Η ανάκληση όλων αυτών των πληροφοριών παίρνει τόση ενέργεια απο τον εκπαιδευτή ώστε να μην του έχει μείνει άλλη για να συνδεθεί με το κοινό του. Μην σκεφτείτε ποτέ την απομνημόνευση. Αντ' αυτού, μάθετε να χρησιμοποιείτε τις σημειώσεις διακριτικά και αποτελεσματικά. Πολλοί εκπαιδευτές χρησιμοποιούν τα γραφικά τους ως σημειώσεις. Αυτό λειτουργεί συχνά σε σύντομες παρουσιάσεις, αλλά δεν είναι τόσο χρήσιμο σε περιόδους πλήρους παρουσίασης ημέρας ή πολλαπλών ημερών. Αν δεν μπορείτε να θυμάστε, μπορείτε να δημιουργήσετε σημειώσεις σε διάφορες μορφές. Ωστόσο θα πρέπει να είναι εύκολες στη χρήση. Αν σχεδιάζετε να χρησιμοποιήσετε εκτεταμένες σημειώσεις υπογραμμίστε τα βασικά σημεία. Και στις δύο περιπτώσεις μην χρησιμοποιείτε ποτέ πλήρεις προτάσεις, αλλά μονάχα αυτό που θα σας κάνει να θυμηθείτε τι θέλατε να πείτε. Ορισμένοι δημοφιλείς τρόποι είναι να γράφετε απλές λέξεις-κλειδιά ή φράσεις σε κάρτες, σε post-it, στα flip charts ή χρησιμοποιώντας το πλαίσιο σημειώσεων στις διαφάνειες του PowerPoint.

Διαχείριση της ερώτησης και της περιόδου απάντησης 
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασής σας θα ξέρετε ήδη ότι έχετε προκαλέσει τη συμμετοχή του κοινού σας όταν ολοκληρώνετε την παρουσίαση σας. Στο τέλος, πείτε κάτι απλό όπως: "Θα χαιρόμουν να απαντήσω σε τυχόν ερωτήσεις που έχετε". Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να θέλουν να κάνουν μία ή δύο ερωτήσεις ή μπορεί να δεχτείτε καταιγισμό ερωτήσεων. Ανεξάρτητα από την προετοιμασία των μαθητών σας οποιοσδήποτε ανα πάσα στιγμή στην ομάδα μπορεί να έχει κάτι να πεί που δεν το είχε σκεφτεί. Ο απώτερος στόχος σας είναι να συμβάλλετε στην επιτυχία της παροχής εκπαίδευσης. Ερωτήσεις, σχόλια και συζητήσεις εξυπηρετούν πολύ καλά αυτόν τον στόχο σας. Όσο περισσότεροι άνθρωποι συμμετέχουν τόσο πιο αποτελεσματική σημαίνει ότι ήταν η παρουσίασή σας. Να χαίρεστε λοιπόν αν δέχεστε καταιγισμό ερωτήσεων γιατί σπάνια το "παθαίνουν" οι δασκαλοι. Το πρώτο βήμα όταν δέχεστε ερωτήση είναι να την ακούσετε πολύ προσεκτικά. Μην εκπλαγείτε αν οι μαθητέ σας έχουν οποιεσδήποτε ερωτήσεις ακόμα και για πράγματα που ήδη αναφερθήκατε. Μην πείτε ποτέ: ''νομίζω ότι το κάλυψα αυτό την προηγούμενη φορά", μην δείξετε ποτέ δυσαρέσκεια ή ειρωνεία γιατί απλά θα βλάψετε την αξιοπιστία σας. Μπορεί να μην καταφέρατε να τα αναφέρετε τόσο ξεκάθαρα όσο νομίζατε. 

''Να θυμάστε πάντα ότι τα υπόλοιπα μέλη του ακροατηρίου σας θα "σταθούν" σταθερά με τον ερωτώμενο και όχι με εσάς.

Γενικές κατευθυντήριες γραμμές
Αφήστε τον κόσμο να ρωτάει. Όποιος ρωτάει μαθαίνει. Να χαίρεστε να σας ρωτάνε.  Βασικά, να το επιδιώκετε. Να είστε πάντα ευγενικοί. Περιμένετε μέχρι να βεβαιωθείτε ότι το άτομο έχει τελειώσει την ερώτηση πριν απαντήσετε. Αν ο ερωτώμενος επιχειρήσει να μονοπωλήσει τη συζήτηση με επανειλημμένες ερωτήσεις επιτρέψτε του να ολοκληρώσει μια ερώτηση, απαντήστε σε αυτή και στη συνέχεια να καλέσετε κάποιον άλλο να ρωτήσει. Ορισμένοι σύμβουλοι επικοινωνίας συστήνουν να κοιτάζετε μακριά και γενικά στο κοινό σας και όχι να εστιάζετε προσωπικά στον ερωτώμενο. Απαντήστε σε όλα, ακόμα και σε δηλώσεις. Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται σαν να μην έχουν ερωτήσεις ή τους είναι δύσκολο να λειτουργήσουν μέσα απο ερωτήσεις. Μπορεί να χρησιμοποιούν τις δηλώσεις τους ως λειτουργία, στην πραγματικότητα συχνά επιδιώκουν να καταγράψουν την έγκριση των παρευρισκόμενων ή του εκπαιδευτή τους και ως εκ' τούτου τέτοιες συμπεριφορές είναι πολύτιμες για εσάς να τις γνωρίζετε και να πράξετε ανάλογα. Η απλή συμφωνία με μια τέτοια δήλωση δεν αρκεί. Πείτε κάτι σαν: "ευχαριστώ που συμμερίζεστε την άποψή σας μαζί μας" ή "συμφωνώ μαζί σας". Αν δεν έχετε καταλάβει την ερώτηση πείτε: "είναι ζωτικής σημασίας να επαναλάβετε την ερώτηση γιατί μπορεί να μην την έχουν ακούσει όλοι". Έτσι αφενός θέλετε να το επιβεβαιώσετε σωστά, αφετέρου δίνετε στον εαυτό σας χρόνο να σκεφτεί περισσότερο την κατάλληλη απάντηση. Μην βιαστήτε να απαντήσετε. Αν καθυστερήσετε αυτό δείχνει ότι το σκέφτεστε λίγο παραπάνω και δεν δείχνει σε καμία περίπτωση σημάδι αναποφασιστικότητας. Μείνετε συντονισμένοι χωρίς να σας αποσπά την προσοχή σας τίποτα. Είναι σημαντικό να κρατήσετε το μυαλό σας συντονισμένο στη διαδικασία ειδικά όταν η ερώτηση είναι μεγάλη ή όταν έχει προκαλέσει μια εντελώς διαφορετική σκέψη. Παραδεχτείτε όταν δεν γνωρίζετε την απάντηση. Πείτε: "δεν το γνωρίζω αυτό", "δεν το έχω συναντήσει πουθενά", "θα διαβάσω σχετικά και θα σας πώ".

''Κανείς δεν περιμένει να γνωρίζετε τα πάντα. Κανείς δεν γεννήθηκε να τα γνωρίζει όλα. Είναι πολύ πιο έντιμο να είστε ειλικρινής.

Συχνά, ο άνθρωπος που θέτει την ερώτηση ξέρει πραγματικά τι λέει και πώς να το κάνει. Το μπλέξιμο σε αυτές τις καταστάσεις μπορεί να είναι εξαιρετικά επιβλαβές για την αξιοπιστία σας. Αν δεν διαθέτετε τις πληροφορίες πείτε απλά ότι: "επιφυλλάσομαι να επανέλθω με νέα δεδομένα το συντομότερο δυνατό".

Πρωτότυπο Άρθρο του Κώστα Ανδρεάδη ©

Aγοράστε το βιβλίο μου σε e-Book για Tablets / Smartphones / PC με λογαριασμό PayPal ή Credit Card
https://payhip.com/b/pS9s
...και σε έντυπη μορφή στο eBay με δωρεάν μεταφορικά για Ελλάδα και Κύπρο!